جواد طیبی کارشناس روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان
کاروانسراها عناصر مهمی در طول مسیر جاده ابریشم بودند که ارتباطات مقاصد را در جغرافیای گرم و خشک ایران تسهیل کرده و برای مسافران و بازرگانان آسایش و برای کشور زیرساخت‌های توسعه پایدار به ارمغان می آوردند، ارتباط بین جوامع انسانی با راه و کاروانسرا علاوه بر حمل‌ونقل کالا و تبادل وجوه اقتصادی با تبادل فرهنگی نیز همراه بوده است.
کاروانسراها همچنین بر فراهم نمودن ارتباط، امنیت و آسایش جوامع، عاملی برای تبادل فرهنگ نیز بوده است. تبادل فرهنگ همان توسعه اندیشه ورزی است و به‌طورکلی راه در ایران با کاروانسرا معنا می‌یابد.
شگفت آنکه علیرغم عملکرد یکسان کاروانسراهای ایرانی هیچ‌کدام آن‌ها از طرح تکراری برخوردار نیستند، حتی در دوران صفویه که بیشترین تعداد کاروانسراهای ایرانی از آن به یادگار مانده است دو طرح و نقشه همسان نمی‌توان یافت و دلیل آن ذوق و هنر معماران ایرانی است.
اگر یک شعر فردوسی، حافظ، سعدی و مولوی همسان هم شد نقشه دو کاروانسرا را نیز همسان می‌توان یافت. اینجا ایران است و این هنرمند معماری ایرانی است که خوش ندارد از کار خود یا دیگری تکرار کند.
اینجا هر شعری یا هر اثر معمارانه یکتاست و بی‌بدیل. در ۲۶ شهریورماه سال جاری در چهل و پنجمین نشست شورای جهانی ثبت و ابنیه سازمان علمی و تحقیقاتی ملل متحد (یونسکو) که در شهر ریاض پایتخت کشور عربستان برگزار شد، پرونده ۵۴ کاروانسرای ایران در این نشست مطرح و با اکثریت آراء به تصویب رسید؛ در این پرونده از ۵۴ کاروانسرای ایران به ثبت رسید که شش کاروانسرا متعلق به استان سمنان است:
*کاروانسرای قصر بهرام گرمسار، مربوط به دوره ساسانی که توسط شاه بهرام ساسانی یا بهرام گور ساخته‌شده است و توسط شاه‌عباس صفوی بازسازی شده و در جنوب گرمسار، جنوب شرقی شهر جوادآباد شمال دریاچه نمک واقع‌شده است در سال ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۵۹
*کاروانسرای شاه‌عباسی عباس‌آباد میامی مربوط به دوره صفوی و در شهرستان میامی، روستای عباس‌آباد شماره ثبت ۱۷۲۶
*کاروانسرای میامی مربوط به دوره صفوی در میامی خیابان امام رضا با شماره ثبت ۱۷۱۸
*کاروانسرای آهوان یکی از بناهای مهم مسیر جاده ابریشم و از جاهای دیدنی سمنان محسوب می‌شود و دارای دو کاروانسرای سنگی و آجری است که از یکدیگر یک صد متر فاصله دارند، شماره ثبت ۱۷۲۷
*کاروانسرای آجری متعلق به دوران صفویه شماره ثبت ۱۳۷۳ و کاروانسرای میاندشت میامی با قدمتی ۴۰۰ ساله مربوط به دوره صفوی – دوره قاجار به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه کاروانسرای ایرانی در فاصله ۴۰ کیلومتری شرق میامی به شماره ثبت ۱۴۳۹ با اجرای سیاست توسعه متوازن گردشگری در پهنه استان پهناور سمنان در سال‌های اخیر، ثبت شش کاروانسرای استان سمنان در فهرست جهانی یونسکو می‌تواند نقش مهمی در توسعه پایدار استان ایفا کند و این ثبت شروعی برای حفاظت ویژه از کاروانسراهای استان سمنان و تبدیل آن‌ها به‌عنوان مقصد گردشگری و پژوهشی برای محققان، پژوهشگران، گردشگران ایرانی و خارجی است
. ثبت جهانی نتایج زیادی دارد و حتماً باید از دستاوردهای ثبت جهانی آثار استفاده کرد.
به‌عنوان‌مثال آثاری را که ثبت جهانی شده‌اند می‌توان به‌عنوان مظاهر جذب گردشگر و نماد تاریخ و هویت ایران اسلامی معرفی کرد. ثبت جهانی نقشی مهم در انعکاس هویت، اصالت و ریشه یک کشور دارد و علاوه بر آن گردشگران خارجی برای انتخاب مقصد گردشگری به آثار معرفی شده از سوی یونسکو به‌عنوان یک مرجع معتبر مراجعه می‌کنند و ورود نام یک استان و کشور در فهرست ثبت جهانی، فرصت و شانس جذب گردشگر خارجی را افزایش می‌دهد.
ثبت جهانی این آثار ارزشمند تاریخی که نماد تفکر والای فرهنگی و اقتصادی نیاکان است می‌تواند به معرفی جهانی استان سمنان کمک کند و امید می‌رود تا با افزایش روند ثبت ملی و جهانی آثار تاریخی ضمن حفاظت از کالبد و تزئینات این آثار ارزشمند، بتوانیم به توسعه اقتصاد محلی نیز دست یابیم، زیرا معتقدیم همه مردم جوامع محلی در مناطق مختلف استان این حق را دارند تا از مواهب صنعت پاک گردشگری بهره‌مند شوند.
از سوی دیگر احیای این مجموعه‌های تاریخی ضمن حفاظت از مواریث ارزشمند فرهنگی می‌تواند به توسعه گونه های گردشگری به‌ویژه گردشگری فرهنگی و طبیعت‌گردی منجر شود و این در حالی است که بسیاری از این کاروانسراها در مسیرهای جاده‌ای و در اقلیم‌های گوناگون طبیعی اعم از کویر، دشت واقع شده و همین نکته باعث می‌شود گردشگران علاقه‌مند به گونه‌های سفرهای از این دست به این مجموعه‌های تاریخی جذب شوند.
در استان سمنان غیر از این شش کاروانسرا، جنگل ابر و بخشی از راه‌آهن سراسری دو اثر دیگری هستند که در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند و در معرفی این استان به گردشگران داخلی و خارجی نقش مؤثری دارند.
صنعت گردشگری رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و … را به همراه دارد که همگام با شعار سال است و باید جهانی اندیشد و استانی عمل کرد و از توان‌های بین‌المللی برای پیشبرد اهداف و توسعه گردشگری استان بهره برد، پس آنچه نباید از ذهن‌ها دور بماند برنامه‌ریزی به‌منظور بهره‌برداری بهینه از امتیاز ثبت آثار تاریخی و طبیعی استان سمنان در فهرست میراث جهانی است.