سیدمحمد ظمانی / کارشناس ارشد مدیریت تحول
اینک اولین روزهای قرن پانزدهم شمسی را در حالی می‌گذرانیم که همچون یکصد سال قبل که نویدبخش پایان پاندمی آنفولانزای اسپانیایی که در سال پایانی قرن سیزدهم شایع شد، یک‌سوم از جمعیت جهان را مبتلا نمود و بین بیست تا پنجاه میلیون قربانی گرفت. همان اتفاقی که این روزها با نام جدید پاندمی کرونا با آن سرشاخ شدیم و ظاهرا نفس های آخرش را می کشد.
همچنین سالهای آغازین قرن چهاردهم با انحلال حکومت قاجار در سال ۱۳۰۴ ه.ش پس‌از قریب به صد سال حکمرانی بر ایران، همراه بوده است و در آذرماه همین سال حکومت به رضاخان پهلوی، منتقل شد.
ممنوعیت حجاب ، محدود کردن دین و ذهب در جامعه و تمرکز بر الگو گرفتن ایرانیان از غرب در تمام زمینه ها از ویژگی های حکومت رضا شاه پهلوی بود.
در نیمه دهه اول قرن چهاردهم، لایحه تاسیس راه‌آهن ایران به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی، راه‌آهن سراسری در مرداد ۱۳۱۷ ه.ش به پایان رسید. این پروژه عمرانی وسیع نقش مهمی را در افزایش سرعت صنعتی شدن و شکل‌گیری طبقه‌ای گسترده کارگران در ایران دارد.
سال ۱۳۲۰ ه.ش ایرانیان یکی از سخت‌ترین ایام تاریخ این کشور را تجربه کردند. در پی اشغال ایران در جنگ جهانی دوم توسط متفقین تا سال ۱۳۲۲ ه.ش ایران دوران قحطی بزرگ را از سر گذراند. چهل درصد از جمعیت ایران براثر گرسنگی شدید در دوسال به کام مرگ کشیده شدند (قریب به ده میلیون نفر) با اشغال ایران رضاشاه از کشور خارج شده و پسرش محمدرضا سلطنت را به دست می گیرد.
پایان دهه سوم از قرن چهاردهم با نخست‌وزیری دکترمحمد مصدق که نقطه عطفی در آن سالها است.وی موفق می‌شود قانون ملی شدن صنعت نفت را به تصویب برساند این دستاورد برای دول استعمارگر که تسلط کامل خود بر ایران را در خطر می‌دیدند، گران آمد و بدین‌ترتیب پروژه حذف مصدق کلید خورد.
محمدرضا شاه پهلوی در سال ۱۳۴۱ ه.ش تصمیم گرفت تحت عنوان انقلاب سفید به اصلاحاتی دست بزند که تغییرات گسترده اقتصادی و اجتماعی را در جهت مدرنیزاسیون جامعه ایرانی در بر می‌گرفت. این اصلاحات بدون در نظر گرفتن لزوم تغییرات اصولی در حکومت روی وموج جدیدی از اعتراضات مردم و گروههای مرجع آغاز شد.
پانزدهم خرداد سال ۱۳۴۲ ه.ش نقطه عطف مبارزات مردم علیه حکومت شاهنشاهی در نیمه قرن چهاردهم بوده است. پس‌از این قیام مبارزات گروههای سیاسی حدت و شدت بیشتری گرفت و مبارزات علنی و مسلحانه‌ای آرام‌آرام به نام نهضت انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی آغاز گردید.
از سال ۱۳۵۰ ایران شاهد اوج‌گیری روزافزون مبارزات سیاسی بر علیه رژیم شاه است و عاقبت در سال ۱۳۵۷ ه.ش انقلاب شکوهمند اسلامی به پیروزی می‌رسد و سلسله پهلوی منحل می‌شود.
در تاریخ ۱۳ آبان‌ماه ۱۳۵۸ با افشای اسناد دخالت‌های گسترده آمریکا در سرکوب مردم، سفارت امریکا توسط دانشجویان خط امام تسخیر و شصت و شش دیپلمات این کشور برای چهارصد و چهل و چهار روز گروگان گرفته می‌شوند این ماجرا درسی دی‌ماه ۱۳۵۹ ه.ش و بر طبق قرارداد الجزیره پایان پذیرفت؛ اما تبعات آن تا امروز بر چگونگی روابط بین دو کشور تأثیر تام و تمام داشته‌است.
در ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ ه.ش رژیم بعثی عراق به مرزهای ایران تعدی کرد و بدین‌ترتیب طولانی‌ترین جنگ متعارف در قرن بیستم رقم خورد. پس‌از قریب به هشت سال مجاهدت نیروهای نظامی و مردمی، عاقبت در سال ۱۳۶۷ ه.ش و در پی صدور قطعنامه پانصد و نود و هشت شورای امنیت جنگ تحمیلی به پایان رسید.
هشت سال جنگ تحمیلی ایران و عراق لطمات و صدمات بسیاری بر پیکره کشور وارد آورد. از دست رفتن نیروی انسانی متعهد و متخصص ضایعه ی جبران ناپذیری بود که حادث شد.
در سال 1368 ه.ش بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، امام‌خمینی به ملکوت اعلا پیوست و آیت‌الله خامنه‌ای از شخصیت های انقلابی و سیاسی و رئیس جمهور وقت، به‌عنوان جانشین ایشان به رهبری نظام جمهوری اسلامی منصوب شدند.
پایان دهه‌ی شصت و آغاز دهه هفتاد با سالهای ریاست‌جمهوری آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی همراه است وی یکی از تعیین‌کننده‌ترین سیاست‌مداران نیمه‌ی دوم قرن چهاردهم ایران می‌باشد. اولویت دولت وی که به دوران سازندگی شناخته می‌شود زیربنایی اقتصادی و صنعتی کشور است. در این دوران دستاوردهای اقتصادی او تبعات منفی چون ثبت رکورد تورم ۴۰/۴۹ در تاریخ ایران را به‌همراه داشته‌است.
در دوم خرداد ۱۳۷۶ ه.ش سیدمحمد خاتمی به ریاست‌جمهوری رسید. دولت او با نام دولت اصلاحات شناخته می‌شود. اولویت دولت محمد خاتمی توسعه سیاسی و جامعه مدنی بود و به‌لحاظ اقتصادی خط دولت هاشمی‌رفسنجانی را دنبال می‌کرد.
محمود احمدی‌نژاد نیز در سوم تیرماه ۱۳۸۴ کار خود را به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران آغاز کرد. اولویت دولت او تحول اقتصادی و عدالت بود که به‌نظر می‌رسید در دو دوره قبل مورد غفلت قرار گرفته‌است.
دور دوم ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد با انتخاباتی مناقشه‌برانگیز در سال ۱۳۸۸ ه.ش آغاز شد.دوره دوم ریاست جمهوری احمدی نژاد یکی از پرتنش ترین سالهای ایران در زمینه های مختلف سیاسی ، امنیتی ، اقتصادی و اجتماعی بود و جریات انحرافی و نفوذی در بدنه دولت رخنه کردند در این سالها تصمیم گیری های یک جانبه اقتصادی صدمات جبران ناپذیری بر کشور گذاشت.
دولت حسن روحانی است با نام دولت تدبیر و امید و با شعار اعتدال‌گرایی کار خود را در سال ۱۳۹۲ ه.ش آغاز به کار کرد. از مهم‌ترین جریانات دوران روحانی، پیگیری مذاکرات هسته‌ای با سران قدرت های جهانی بود که با نام برجام به سرانجام رسید.این سرانجام که می‌توانست برای کشور نیک باشد با کارشکنی و بدعهدی دولت امریکا در دوره دونالد ترامپ پایان خوشی نداشت. سخت‌ترین تحریم‌ها علیه ایران در تاریخ در این دوره اجرایی شد.همچنین وضعیت اقتصادی ، تصمیمات یک شبه و بدون کارشناسی ، فساد گسترده اقتصادی و… مردم را با سختی و رنج بسیاری همراه گردید.ظهور داعش ، شهادت سردار سلیمانی ، سرنگونی هواپیمای مسافربری اکراینی و ظهور همه گیری کرونا از جمله حوادث تلخ در سالهای پایانی قرن گذشته بود.
در خردادماه ۱۴۰۰سید ابراهیم رئیسی که سابقه ریاست قوه قضائیه را دارد با حمایت و ائتلاف گروههای اصولگرا به ریاست جمهوری می رسد و یا شعار ایران قوی و دولت مردمی اعتماد مردم را جلب می کند. تغییر در بدنه دولت و استفاده از نیروهای انسانی جریان های مختلف سیاسی ، احیای برجام و بالابردن رضایتمندی مردم از چالش های مهم وی در سال اول ریاست جمهوری است.